MAHKAMAH Syariah boleh menjatuhkan hukuman dalam kes jenayah yang diperuntukkan dalam Enakmen atau Akta Jenayah Syariah Negeri. Dalam bidang kuasa menjatuhkan hukuman kes jenayah, Mahkamah Syariah hanya boleh mengenakan hukuman maksimum denda RM5,000, penjara selama tempoh tidak melebihi tiga tahun dan rotan tidak melebihi enam kali sebatan.

Had ini diperuntukkan oleh akta yang digubal Parlimen iaitu Akta Bidang Kuasa Jenayah (Mahkamah Syariah) 1984. Akta itu sebenarnya mengongkong Badan Perundangan Negeri daripada menggubal hukuman lebih berat kepada pesalah syariah.

Akta itu hendaklah dikaji semula bagi meningkatkan bidang kuasa jenayah Mahkamah Syariah supaya setara dengan bidang kuasa rakan mereka di Mahkamah Sivil. Banyak aspek lain seperti kaedah rotan, hukuman khidmat masyarakat, pembayaran ganti rugi dan sebagainya masih boleh dibincangkan untuk tujuan penambahbaikan. Namun begitu, ruangan kali ini hanya akan memfokuskan kepada aspek hukuman penjara saja.

 

Hukuman penjara bukan hanya dijatuhkan oleh Mahkamah Sivil di Malaysia, malah ia juga dijatuhkan oleh Mahkamah Syariah di setiap negeri di Malaysia. Walaupun hukuman penjara oleh Mahkamah Syariah terhad kepada tempoh maksimum selama tiga tahun saja (berbanding Mahkamah Sivil yang boleh menjatuhkan hukuman penjara sehingga seumur hidup) namun hakikatnya memang mahkamah syariah mempunyai kuasa dan telahpun menjatuhkan hukuman penjara terhadap pesalah syariah seperti dibenarkan undang-undang.

Ada lebih 60 kesalahan jenayah syariah mempunyai peruntukan penjara seperti mengikut Enakmen Jenayah Syariah, Enakmen Undang-Undang Keluarga Islam dan beberapa undang-undang lain lagi.

Sebenarnya falsafah hukum penjara dalam Islam bermotifkan antara lain memberi peluang kepada pesalah menjalani sesi pemulihan dan bertaubat. Ia bukan bertujuan menyeksa pesalah dengan menarik balik hak kebebasan mereka.

Ia juga berbeza dengan hukuman penjara sivil. Sepatutnya pesalah syariah ini diberi ruang dan peluang bagi memperbaiki kesilapan lalu dengan penekanan kepada aspek akidah, akhlak dan syariah.

Malangnya, buat masa ini semua pesalah sama ada pesalah jenayah ataupun jenayah syariah ditempatkan dalam penjara yang sama. Bayangkan seorang pesalah jenayah syariah seperti berpoligami tanpa kebenaran ataupun melanggar fatwa mufti diletakkan dipenjara yang sama dengan pesalah dadah, rogol dan merompak.

Sudah tentulah keperluan kedua-dua pesalah ini berbeza. Mereka juga perlu menjalani aspek pemulihan melalui kaedah berlainan juga. Tetapi pentingnya keperluan berbeza ini seolah-olah tidak langsung mendapat perhatian pihak berwajib.

Pesalah syariah perlu diberi penekanan dalam aspek pemulihan akidah, akhlak dan tidak boleh disamakan dengan pesalah lain. Dikhuatiri pesalah syariah mungkin terpengaruh dengan pesalah lain dan apabila keluar kelak mereka bukannya insaf atas kesalahan dilakukan tetapi lebih teruk daripada itu, cuba melakukan kesalahan lain pula setelah mempelajarinya dalam penjara.

Oleh itu, sudah sampai masanya kerajaan memikirkan mekanisme untuk mengasingkan penjara pesalah syariah daripada pesalah jenayah lain dan modul khusus dibuat bagi memfokuskan dalam tempoh tahanan itu pemulihan akidah, akhlak dan adab dilakukan supaya apabila mereka keluar dari penjara dengan penuh keinsafan dan bertaubat tidak akan mengulangi kesalahan dilakukan itu.

Mungkin lontaran pandangan ini membawa implikasi besar daripada segi kewangan kerajaan dan perbelanjaan serta penjawat pegawai awam namun, ia dilihat sebagai perlu memandangkan kadar kesalahan jenayah syariah semakin hari semakin berganda.

Ia juga tidak mendapat perhatian sewajarnya daripada pihak berkenaan apatah lagi apabila melihat situasi di penjara sivil yang terlalu sesak tidak memungkinkan pesalah syariah mendapat program yang boleh menginsafkan mereka.

Mungkin juga dasar kerajaan untuk berhemat dalam perbelanjaan sekarang dikatakan tidak mewajarkan pandangan ini direalisasikan, namun keperluan mendesak ini perlulah disegerakan bagi menjamin dan memperbetulkan akidah serta akhlak umat Islam.

Keperluan penjara berasingan bagi pesalah syariah amat ketara buat masa ini kerana sistem penjara yang ada sekarang gagal mengekang pesalah mengulangi kesilapan mereka. Sering kali kita dengar pesalah mengulangi kesalahan mereka semata-mata ingin kembali ke penjara kerana mereka merasakan lebih selesa berada di belakang tirai besi.

Hal ini mengakibatkan kerajaan membelanjakan banyak wang awam bagi menanggung mereka di penjara. Sifat punitif hukuman penjara sudah dikesampingkan kerana tiada atau kurangnya nilai keagamaan disemai dalam modul pemulihan di penjara.

Bukanlah penulis mengatakan tiada langsung program keagamaan diadakan di penjara tetapi apabila dicampurkan antara pesalah berat dengan pesalah syariah, adalah tidak sesuai bagi mereka ini dikumpulkan bersama.

Bagi tujuan pemulihan terutama pesalah berkaitan kesalahan akidah, kaunseling agama oleh mereka yang terlatih boleh dilaksanakan. Untuk itu jabatan kerajaan lain boleh bersama-sama membantu seperti Jabatan Agama Islam, Jabatan Mufti dan Jabatan Kebajikan.

Di samping itu, badan bukan kerajaan (NGO) berkaitan juga boleh membantu pihak penjara syariah dalam program yang akan diadakan di sana. Begitu juga penyelidik dan ahli akademik dari institusi pengajian tinggi boleh membantu menjayakan dasar ini. Kerjasama mantap ini sudah pasti akan membuahkan hasil yang baik bagi memulihkan pesalah syariah.

Pesalah syariah khususnya berkaitan akidah sebenarnya adalah orang yang ingin mencari hidayah Allah pada mulanya. Tetapi diakibatkan mereka tidak mempunyai asas Islam yang kukuh mereka terjebak dalam lembah kekeliruan dan menjangka apa yang diamalkan itu adalah benar.

Landasan yang benar tidak dibina untuk mereka semasa kecil, itulah sebabnya mereka mudah tergelincir daripada landasan Islam. Dengan adanya penjara syariah yang memfokuskan menarik kembali mereka ke jalan yang benar, peluang untuk mereka kembali adalah cerah.

Program penghayatan agama, kesedaran dan keinsafan, peningkatan akhlak Islamiah, pemantapan akidah dan nilai budaya Islam juga perlu dititikberatkan dalam modul dakwah di penjara syariah ini. Dengan cara itu pesalah syariah akan menginsafi kesalahan yang mereka lakukan dan peluang untuk membuka lembaran baru amat besar.

Oleh demikian, demi pemulihan ke atas pesalah syariah, adalah perlu kerajaan mengkaji mengadakan penjara berasingan bagi golongan ini. Pelaksanaan penjara berasingan akan membawa kesan besar kepada pesalah dan juga sistem keadilan syariah di negara ini.

Diharapkan mereka yang dibebaskan dari penjara syariah mampu menjadi orang yang beriman dan insaf atas kesalahan lalu. Itulah sebenarnya matlamat hukuman penjaga dalam Islam.

Antara peranan utama pemerintah ialah menekankan betapa pentingnya pemeliharaan terhadap hak golongan minoriti dan wanita. Pada pandangan penulis, golongan wanita di Malaysia telah mendapat segala hak utama yang mereka kehendaki samada dari segi peluang pekerjaan,dalam bidang ekonomi,pemilikan harta,hak bersuara dan sebagainya.Pendek kata,golongan wanita di Malaysia merupakan golongan yang boleh dianggap “istimewa” berbanding golongan wanita di negara-negara Islam lain. Golongan wanita di Malaysia tidak mendapat diskriminasi dan mendapat hak yang sama dengan golongan masyarakat yang lain.Malah kerajaan Malaysia telah menetapkan bahawa menjelang 2020, 30 peratus daripada pembuat dasar kerajaan adalah melibatkan golongan wanita.Kerajaan juga telah menubuhkan kementerian khusus bagi menjaga hak dan pembangunan wanita di Malaysia.

Prinsip menghormati dan mengangkat hak serta martabat wanita telah dinyatakan di dalam Perlembagaan Persekutuan.Perkara 8 Perlembagaan Persekutuan menjelaskan bahawa : ” Semua orang adalah sama rata di sisi undang-undang dan berhak mendapat perlindungan yang sama rata di sisi undang-undang“. Jelas, Perlembagaan Malaysia mengiktiraf semua golongan di Malaysia dan mendapat perlindungan yang sama rata tanpa membezakan antara agama,bangsa dan jantina seseorang.Di sudut Islam, martabat kaum wanita tidak pernah dipandang rendah.Tetapi perlu diingat bahawa Islam tidak pula menyamakan antara lelaki dan perempuan.Apa yang penting Islam menghormati kaum wanita dan mengangkatnya kepada darjat yang tinggi mengikut lunas-lunas Islam.

 

Di sini,penulis akan menyatakan antara petikan Al-Quran dan Hadith yang berkaitan dengan wanita.Dalam Surah Ali-Imran ayat 195, Allah berfirman yang bermaksud: …” Sesungguhnya Aku tidak akan sia-siakan amal orang-orang yang beramal dari kalangan kamu,sama ada lelaki atau perempuan,(kerana) setengah kamu (adalah keturunan) dari setengahnya yang lain”….Begitu juga dalam Hadith,Rasullulah S.A.W bersabda yang bermaksud: “Wanita itu adalah pemimpin dalam rumahtangga suaminya, dan akan ditanya tentang pimpinannya”.Berdasarkan ayat Al-Quran dan Hadith tersebut,jelas menunjukkan bahawa Islam memartabatkan kaum wanita.Islam tidak membezakan mereka dengan kaum lelaki khususnya dalam perkara yang melibatkan ibadat.Mereka masing-masing mendapat pahala disisi Allah mengikut amalan masing-masing.

Penulisan ini akan mengungkaikan hak wanita yang melibatkan hak mereka di dalam Undang-undang Keluarga Islam yang terlaksana di Malaysia [Rujukan kepada Akta Undang-Undang Keluarga Islam (Wilayah-wilayah Persekutuan) 1984].Di Malaysia,hak seseorang wanita itu telah ditentukan dengan jelas di dalam Undang -undang Keluarga Islam setiap negeri.Tujuan perundangan ini diwujudkan adalah untuk memberi keadilan kepada kaum wanita supaya mereka mendapat hak sepatutnya dan tidak ditindas.Disamping itu,ia juga bertujuan untuk membolehkan pihak wanita menuntut hak yang sepatutnya diberi bersandarkan kepada tuntutan Hukum Syarak.

 

Hak Untuk Berkahwin

Akta Undang-Undang Keluarga Islam (Wilayah-Wilayah Persekutuan) 1984 [selepas ini disebut AUKI 1984], hak seseorang wanita untuk berkahwin telah diperuntukkan dengan jelas di bawah seksyen 8 iaitu: “Tiada sesuatu perkahwinan boleh diakadnikahkan di bawah Akta ini jika lelaki itu berumur kurang daripada lapan belas tahun atau perempuan itu berumur kurang daripada enam belas tahun kecuali jika Hakim Syarie telah memberi kebenarannya secara bertulis dalam hal keadaan tertentu“. Tujuan peruntukkan ini dibuat bukanlah sebagai satu bentuk sekatan bagi pasangan pengantin berkahwin pada umur yang muda.Namun ia bertujuan untuk memastikan setiap pasangan mempunyai tahap kematangan yang mencukupi dan mempunyai persediaan untuk memikul tanggungjawab yang besar dalam institusi kekeluargaan.Jelas,dengan peruntukkan ini,mungkin sedikit sebanyak dapat mengurangkan kes-kes perceraian dan masalah kes suami yang tidak mampu memberi nafkah dan tidak bertanggungjawab sebagai seorang suami.

Hak Terhadap Mas Kahwin

Wanita juga diberi hak sepenuhnya terhadap mas kahwin yang dibayar terhadap masa akad nikah dijalankan,bahkan hak isteri ke atas mas kahwin tersebut tidak boleh digugurkan atas alasan perceraian ataupun pembubaran perkahwinan.Jika suami masih berhutang mas kahwin terhadap bekas isterinya,dia boleh mengemukakan aduan ke Mahkamah untuk mendapatkan jumlah mas kahwin yang masih terhutang.

Hak Dalam Poligami

Dalam AUKI 1984,telah menetapkan hak bagi setiap wanita untuk mendapat perlindungan daripada suami yang berpoligami.Dalam konteks ini,Akta ini telah menetapkan beberapa syarat sebelum lelaki itu dibenarkan oleh mahkamah berbuat demikian.Seksyen 23 menjelaskan bahawa seseorang lelaki itu semasa masih didalam perkahwinan membuat kontrak perkahwinan yang lain dengan perempuan lain kecuali dengan kebenaran daripada mahkamah.

Seksyen 123 menyatakan sekiranya lelaki berkenaan tidak mendapat kebenaran bertulis sepertimana yang diperuntukkan dalam seksyen 23 dan kemudiannya berkahwin lagi,maka dia telah melakukan satu kesalahan dan boleh dihukum denda sehingga RM1000 atau penjara sehingga 6 bulan atau kedua-duanya sekali.Selain itu,Mahkamah juga perlu berpuas hati tentang lima perkara sebelum kebenaran diberikan iaitu :

a) bahawa perkahwinan yang dicadangkan itu adalah perlu dan patut memandang kepada,hal-hal keadaan yang berikut,iaitu,kemandulan,keuzuran jasmani,tidak layak dari segi jasmani untuk persetubuhan,sengaja ingkar mematuhi perintah untuk pemulihan hak-hak persetubuhan atau gila di pihak isteri atau isteri-isteri yang sedia ada;

b) bahawa pemohon mempunyai kemampuan yang membolehkan dia menanggung,sebagaimana dikehendaki oleh Hukum Syarak,semua isteri dan orang tanggungannya,termasuk orang-orang yang akan menjadi orang-orang tanggungannya berikutan dengan perkahwinan yang dicadangkan itu;

c) bahawa pemohon akan berupaya memberi layanan sama rata kepada semua isterinya mengikut kehendak Hukum Syarak;

d) bahawa perkahwinan yang dicadangkan itu tidak akan menyebabkan ‘darar syarie’ kepada isteri atau isteri-isteri yang sedia ada;dan

Peruntukan tentang poligami dalam Undang-Undang Keluarga Islam jelas memberi satu bentuk keadilan dan segala perlindungan kepada kaum wanita di mana ia memberi segala hak dan kepentingan isteri yang sedia ada terjamin dan tidak tertindas.Contohnya,isteri yang sedia ada akan diserahkan satu salinan permohonan dan akuan berkanun bersama dengan saman (untuk hadir ke Mahkamah) kepada mereka sebagai makluman awal sebelum permohonan poligami dibuat.Semua peruntukkan ini dibuat bukanlah bertujuan untuk menghapuskan terus poligami yang dibenarkan oleh Islam tetapi ianya diadakan agar tujuan poligami sebenar tidak disalahgunakan dan untuk mengelakkan diskriminasi terhadap wanita.

 

Hak-Hak Lain

a) Hak untuk mendapatkan perceraian secara khulu’ atau tebus talaq bagi membatalkan ikatan perkahwinan dengan sebab-sebab yang munasabah dan telah diputuskan oleh Mahkamah sepertimana diperuntukkan dalam subseksyen 49(1):“Jika suami tidak bersetuju menjatuhkan talaq dengan kerelaannya sendiri,tetapi pihak-pihak itu bersetuju bercerai dengan cara penebusan atau cerai tebus talaq,Mahkamah hendaklah selepas jumlah bayaran tebus talaq dipersetujui oleh pihak-pihak itu,mengarahkan suami itu melafazkan perceraian dengan cara penebusan dan perceraian itu adalah bain sughra atau tak boleh diruju’kan”

b) Hak untuk mendapatkan perceraian di bawah takliq atau janji sepertimana diperuntukkan di bawah seksyen 50(1):“Seseorang perempuan yang bersuami boleh,jika berhak mendapat perceraian menurut syarat-syarat surat perakuan takliq yang dibuat selepas berkahwin,memohon kepada Mahkamah untuk menetapkan bahawa perceraian yang demikian telah berlaku”

c) Hak untuk membubarkan perkahwinan atau fasakh jika terdapat satu atau lebih daripada alasan-alasan munasabah sebagaimana yang diperuntukkan dalam seksyen 52.

d) Hak terhadap harta sepencarian sepertimana yang diperuntukkan dalam seksyen 58(1):“Mahkamah adalah mempunyai kuasa,apabila membenarkan lafaz talaq atau apabila membuat suatu perintah perceraian,memerintah suapaya apa-apa aset yang diperolehi oleh pihak-pihak itu dalam masa perkahwinan dengan usaha bersama mereka dibahagi antara mereka atau supaya mana-mana aset itu dijual dan hasil jualan itu dibahagi antara pihak-pihak itu”

e) Hak terhadap nafkah eddah di mana seorang isteri yang diceraikan berhak mendapat nafkah eddah yang diberi oleh bekas suaminya sepanjang tempoh eddah.Dalam seksyen 59(1) menyatakan: “Tertakluk kepada hukum syarak,Mahkamah boleh memerintahkan seorang lelaki membayar nafkah kepada isteri atau bekas isterinya”

f) Hak untuk mendapatkan tempat tinggal sebagaimana diperuntukkan dalam seksyen 71(1): “Seseorang perempuan yang diceraikan adalah berhak tinggal di rumah di mana dia biasa tinggal semasa dia berkahwin selagi suami tidak mendapatkan tempat tinggal lain yang sesuai untuk isteri”

g) Hak keutamaan dalam hadhanah bagi menjamin kebajikan kanak-kanak tersebut seperti dalam seksyen 81(1): ”Tertakluk kepada seksyen 82,ibu adalah yang paling berhak dari segala orang bagi menjaga anak kecilnya dalam masa ibu itu masih dalam perkahwinan dan juga selepas perkahwinannya dibubarkan”

 

Secara ringkasnya,ini adalah diantara peruntukkan yang secara jelas memberi satu kelebihan dan menjaga kedudukan mereka sebagai seorang isteri dalam perkahwinan.Dengan adanya peruntukkan Undang-Undang Keluarga Islam,diharapkan bahawa kaum wanita dapat berfikir bijak dan dapat menentukan hak-hak mereka supaya kedudukan mereka terbela dan terjamin.Sesungguhnya Islam telah mengangkat martabat kaum wanita dengan segala keistimewaan yang telah diciptakan oleh Allah.Perlu diingat bahawa segala kelebihan ini perlulah digunakan secara bijaksana dan meskipun Islam telah memberi segala hak kepada wanita,mereka perlulah tidak melampaui batas serta tidak “meminta-minta” atau cuba melaksanakan peraturan yang terlalu menonjol hingga melampaui batasan mereka sebagai seorang wanita.Walau apapun hak yang cuba ditegakkan oleh mereka atas alasan hak asasi,ianya tidak boleh sama sekali melanggar Hukum Syarak yang telah ditetapkan oleh Allah.

DEFINASI QAZF

Qazf dari segi bahasa bererti melontar sesuatu sama ada dengan batu atau seumpamanya. Manakala dari segi istilah syarak ialah melemparkan tuduhan zina kepada orang yang baik lagi suci atau menafikan keturunannya. Adapun melemparkan tuduhan-tuduhan yang lain daripada zina dan menafikan keturunan seperti melemparkan tuduhan kufur, mencuri, minum arak dan sebagainya, termasuk mencerca, memaki hanum yang bertujuan untuk menghina maka pesalah-pesalah yang tersebut tidak dikenakan hukuman had tetapi dikenakan hukuman takzir. Dengan demikian boleh dikatakan bahawa dalam syaraiat Islam ada dua jenis qazf : Qazf yang pesalahnya dikenakan hukuman had dan qazf yang pesalahnya hanya dikenakan hukuman takzir.
Punca utama bagi kesalahan-kesalahan yang dilakukan menerusi lidah seperti membuat tuduhan palsu, mencerca, memaki dan sebagainya, kerana Islam melarang berbuat bohong dan putar belit dan sebaliknya menggalakkan bercakap benar dalam apa jua keadaan. Sebab itulah bagi orang yang bercakap benar tidak boleh dikenakan hukuman dan tidak boleh dikenakan hukuman ke atas orang yang memanggil “Hai pezina” kalau orang itu memang benar-benar berzina atau menggelarkan seorang itu pencuri kalau memang sabit dia itu pencuri atau mengatakan seorang itu kafir jika memang sabit dia itu kafir.

Sumber-Sumber Hukum Mengenai Qazf

Melemparkan tuduhan zina yang tidak berasas adalah diharamkan oleh syarak berasaskan pada nas-nas al-Quran dan al-Sunnah. Di antaranya :

1. Firman Allah Ta’ala :

Maksudnya : Dan mereka yang melemparkan tuduhan palsu (berzina) ke atas perempuan-perempuan yang suci bersih kemudian tidak membawa empat orang saksi maka deralah mereka (yang menuduh) dengan 80 kali dera dan janganlah kamu terima kesaksian mereka buat selama-lamanya dan merekalah orang-orang fasiq.

2. Firman Allah Ta’ala :

Maksudnya : Sesungghunya orang-orang yang menuduh (berzina) kepada wanita-wanita yang baik dan yang lupa (melakukan perbuatan keji) lagi beriman, mereka kena laknat di dunia dan akhirat dan bagi mereka azab yang pedih.

3. Sabda Rasulullah s.a.w. :

Maksudnya : Jauhilah tujuh perkara yang merosakkan, mereka bertanya ya Rasulullah apakah dia itu ? Rasulullah menjawab : “Menyengutui Allah, sihir, membunuh orang yang diharamkan Allah, memakan riba, memekan harta anak yatim, lari daripada peperangan di jalan Allah dan menuduh perempuan yang baik lagi beriman berbuat zina.

Berdasarkan nas-nas di atas jelaslah bahawa qazf adalah di antara dosa-dosa besar yang pesalah-pesalahnya berhak dikenakan hukuman yang berat di di dunia maupun di akhirat.

Rukun-rukun Kesalahan Qazf

Sebagaimana yang telah disebutkan di atas bahawa qazf ialah melemparkan tuduhan zina kepada orang yang baik-baik dan suci atau menafikan dia daripada keturunannya. Maka dengan pergertian itu bolelah dirumuskan bahawa rukun-rukun bagi kesalahan qazf sehingga persalahnya dikenakan hukuman had itu ada tiga :

1. Menuduh zina atau menafikan keturunan.
2. Syarat-syarat yang membuat tuduhan dan yang dilemparkan tuduhan.
3. Adanya qasad (niat sengaja)

Rukun Pertama

Melemparkan tuduhan zina atau menafikan keturunan. Apabila seorang itu menuduh seorang lain berbuat zina sedangkan yang menuduh itu tidak dapat membuktikan tuduhannya maka orang yang meuduh itu boleh dikenakan hukuman had qazf. Melemparkan tuduhan zina itu terkadang-kadang menafikan nasab sekali dan terkadang-kadang tidak. Misalnya seorang itu dipanggil “wahai anak zina” dengan panggilan itu bererti dia telah dinafikan nasabnya dan ibunya telah dilemparkan tuduhan zina. Tetapi kalau seorang itu dipanggil “wahai orang yang berzina” bermakna orang itu hanya dilemparkan tuduhan zina.

Adapun jika tuduhan itu bukan tuduhan zina dan menafikan keturunan maka tidak dikenakan had seperti melemparkan tuduhan kepada seorang melakukan kekufuran, makan rasuah, pengkianat, minum arak dan sebagainya maka yang membuat tuduhan tak berasas itu boleh dikenakan hukuman takzir. Begitu juga kalau tuduhan berbuat zina dan menafikan nasab itu tidak mencukupi syarat-syarat had maka dikenakan hukuman takzir. Makakala melemparkan tuduhan tidak berasas dengan tuduhan liwat menurut jumhur ulamak adalah sama seperti melemparkan tuduhan zina kerana mereka menganggap liwat itu seperti zina dan yang melakukan liwat adalah berzina sama ada yang melakukan atau yang dilakukan liwat itu lelaki atau perempuan. Imam Abu Hanifah mempunyai pandangan yang berbeza iaitu orang yang melemparkan tuduhan yang tidak berasas dengan tuduhan liwat itu tidak dikenakan hukuman had bahkan dikenakan hukuman takzir kerana beliau menerima perbuatan liwat itu sebagai zina.

Jikalau seseorang itu menuduh dengan suatu yang tidak maksiat umpamanya seorang itu dikatakan sebagai gila, mandul, pekak, mati pucuk dan sebagainya maka yang menuduh itu boleh dihukum dengan takzir walaupun tuduhan yang dilemparkan itu memang betul dan tepat. Ini ialah kerana tuduhan-tuduhan itu dilemparkan semata-mata untuk menyakitkan hati dan menjatuhkan maruah tak tentu fasal.

Cara-cara Melemparkan Tuduhan (Qazf)

Cara melemparkan tuduhan ini ada kalanya dengan perkataan yang terang, adakalanya dengan kiasan dan adakakalanya dengan sindiran. Yang dikatakan sarih ialah tuduhan yang menggunakan perkataan yang jelas yang tidak mengundungi makna selain daripada zina dan penafian nasab. Manakala tuduhan yang menggunakan perkataan yang tidak terang yang boleh membawa erti zina atau selainnya maka dinamakan kinayah atau ta’ridh. Jika seorang berkata “wahai pezina” atau “hai kamu yang berzina” atau “bapa kamu berzina” atau “ibumu berzina,” semuanya itu adalah dari jenis qazf sarih. Manakala tuduhan dengan perkataan seperti “wahai pelacur” “wahai orang yang melakukan perbuatan keji dan terkutuk.” “wahai orang yang keji” dan sebaginya adalah dari jenis kinayah makakala jenis ta’ridh adalah seperti menggunakan perkataan “aku tidak berzina dan ibuku pun tidak,” atau “isterimu sudahku rosakkan,” “aku rosakkan rumahtangga” dan sebagainya.

Semua ulamak bersepakat mengatakan bahawa orang yang melakukan kesalahan qazf dengan perkataan yang sarih wajib dikenakan hukuman had. Manakala qazf dengan kinayah atau ta’ridh maka ulamak tidak sependapat dalam masalah ini. Mengikut Mazhab Hanafi dan satu riwayat daripada Mazhab Hanbali bahawa hukuman had tidak diwajibkan ke atas pesalah-pesalah wazf jenis ta’ridh dan kinayah bahkan yang diwajibkan ialah hukuman ta’zir. Menurut Mazhab Syafie pula sekiranya tuduhan zina dengan cara kinayah atau ta’ridh itu disertakan dengan niat daripada orang yang melemparkan tuduhan maka hukuman sama seperti qazf sarih iaitu wajib dikenakan hukuman had tetapi kalau tidak ada niat yang tuduhan itu ialah qazf maka tidak wajib dihukum dengan had bahkan dikenakan hukuman ta’zir sahaja.

Imam Malik pula berpendapat tudhan qazf dengan kinayah atau ta’ridh boleh dikenakan hukuman had sekiranya tuduhan dengan kinayah atau ta’ridh dapat difahami bahawa maksudnya ialah qazf atau ada bukti yang mengaitkan bahawa orang yang menuduh dengan perkataan yang tidak jelas itu memang bermaksud qazf.

Rukun Kedua

Orang yang melemparkan tuduhan dan orang yang dilemparkan tuduhan zina ke atasnya : Ada beberapa syarat yang tertentu yang mesti dipatuhi sebelum hukuman had qazf itu dilaksanakan kepada pesalah-pesalahnya.Syarat-syarat itu ada yang mengenai orang yang menuduh dan setengahnya berhubung dengan orang yang dilemparkan tuduhan .

Syarat-syarat orang yang melemparkan tuduhan tak berasas :

1,2,3 - Baligh berakal dan dengan kerelaan sendiri. Ini bererti sekiranya orang yang membuat tuduhan itu kanak-kanak yang belum baligh atau orang yang gila atau pun dipaksa maka tidak wajib had ke atas mereka berdasarkan Hadith :

Maksudnya : Diangkatkan qalam daripada tiga golongan manusia.

Dan juga kerana perbuatan yang dilakukan mereka itu tidak dikira sebagai melakukan kesalahan yang sebenar, akan tetapi kalau kanak-kanak itu sudah mumaiyiz maka wajib dikenakan hukuman takzir untuk menegah kanak-kanak daripada biasa menyakiti orang lain.

4. Orang itu mestilah mengetahui tentang haramnya qazf. Kalau dia jahil maka tidak diwajibkan had ke atasnya. Alasan kejahilan boleh diterima dengan syarat-syarat yang telah diterangkan dahulu.

5. Orang itu bukan ibu bapa dan datuk hingga ke atas kepada orang yang dilemparkan tuduhan. Kalau seorang bapa menuduh anaknya berzina atau datuk menuduh cucunya berzina maka menurut kebanyakan mahzab tidak boleh dikenakan hukuman had kecualu mazhab Maliki yang mewajibkan ke atas orang yang membuat tuduhan itu walaupun bapa atau datuknya sendiri.

Orang yang membuat tuduhan itu tidak disyaratkan merdeka, jadi seorang hamba pun boleh dikenakan hukuman had, Cuma baginya ialah separuh daripada hukuman bagi seorang yang merdeka iaitu 40 kali dera, dan begitulah juga pesalah-pesalah qazf ini tidak disyaratkan seorang Islam, bahkan orang bukan Islam yang membuat tuduhan zina itu boleh dikenakan had mengikut jumhur ulamak.

Syarat-syarat bagi orang yang dilemparkan tuduhan :

Supaya hukuman had qazf bolrh dikenakan ke atas orang yang membuat tuduhan palsu zina maka orang yang dilemparkan tuduhan itu mestilah menpunyai syarat berikut :

1. Orang yang dilemparkan tuduhan itu deketahui walaupun ia sudah mati. Sebaliknya jika yang dilemparkan tuduhan palsu tidak diketahui orangnya maka orang yang membuat tuduhan palsu itu tidak wajib dikenakan had. Katakan seorang itu melemparkan tuduhan zina kepada sekumpulan orang secara umumdengan tidak disebutkan orangnya secara tepat maka yang membuat tuduhan seperti ada tidak boleh dikenakan hukuman had kerana tuduhan itu tidak ditujukan kepada seorang yang tertentu.

2. Seorang yang muhsin. Apa yang dimaksudkan dengan muhsin dalam masalah qazf ialah seorang yang baligh, berakal, merdeka, Islam dan suci dari perbuatan zina. Sumber yang meletakkan syarat ihsan ialah firman Allah :

Dan Firman-Nya :

Maksud ihsan dalam ayat yang pertama ialah suci dari zina atau merdeka mengikut satu pendapat lain. Manakala makna ihsan dalam ayat yang kedua ialah merdeka, suci daripada zina dan Islam. Jadi dengan berdasarkan kedua-dua nas di atas maka ulamak mengatakan bahawa Islam, merdeka dan bersih daripada perbuatan zina sebagai syarat-syarat ihsan.

Adapun syarat baligh dan berakal memang menjadi syarat bagi setiap orang yang melakukan kesalahan tetapi kepada orang yang dilemparkan tuduhan juga kebanyakkan ulamak mensyaratkan baligh dan berakal kerana perbuatan zina itu tidak dianggap sebagai zina yang mencukupi syarat sekiranya dilakukan oleh kanak-kanak atau orang gila, sebab itu kanak-kanak atau orang gila terlepas daripada hukuman had. Akan tetapi menurut satu riwayat daripada Imam Ahmad baligh tidak menjadi syarat ihsan asalkan orang yang dibuat tuduhan itu berakal dan bersih daripada zina dan asalkan tuduhan itu boleh dipercayai. Jadi mengikut pendapat ini kalau orang yang dilemparkan tuduhan ini bertubuh besar yang boleh disetubuhi walaupun belum baligh sudah memenuhi syarat di atas dengan menetapkan umur bagi kanak lelaki tidak kurang dari sepuluh tahun dan anak perempuan tidak kurang dari sembilan tahun. Imam Malik pun mensyaratkan baligh itu pada lelaki dan tidak mensyaratkannya kepada perempuan asalkan perempuan itu berupaya untuk disetubuhi.

Berhubung dengan merdeka, jumhur ulamak mensyaratkan orang yang dilemparkan tuduhan itu mesti merdeka, kalau yang dilemparkan tuduhan itu seorang hamba sahaya maka yang membuat tuduhan itu tidak dikenakan had ke atasnya. Berdasarkan sabda Rasulullah yang bermaksud :

Barang siapa yang membuat tuduhan kepada hambanya berbuat zina sedangkan dianya bersih daripada apa yang dikatankan maka hukuman had dijalankan kepada yang membuat tuduhan pada hari kiamat.

Ibn Hazm pula mengatakan orang yang melemparkan tuduhan yang tidak berasas kepada seorang hamba berbuat zina adalah wajib dikenakan had, berdasarkan pada umumnya firman Allah dan sabda Rasulullah s.a.w. yang tidak membezakan orang yang merdeka daripada hamba. Firman Allah :

Maksudnya : Wahai manusia sesungguhnya kami (Allah) jadikan kamu daripada lelaki dan perempuan.

Sabda Rasulullah s.a.w. pula :

Maksudnya : Sesungguhnya darah kamu, harta benda kamu dan kehormatan kamu adalah diharamkan ke atas kamu.

Mengenai syarat, bersih daripada perbuatan zina. Semua ulamak bersepakat dalam perkara ini cuma mereka berselisihan pendapat tentang maksud, menurut Abu Hanifah yang dikatakan iffah itu ialah seorang yang dilemparkan tuduhan tak berasas, berbuat zina itu tidak pernah dalam hidupnya melakukan wati haram dengan perempuan yang bukan milik dan tidak melalui akad nikah yang sah dan tidak melaui akad nikah yang dijimakkan oleh ulamak sebagai nikah yang fasid. Jikalau seorang itu telah melakukan wati haram tetapi menerusi milik atau menerusi nikah yang sah atau nikah fasid yang dipertikaikan oleh setengah ulamak maka masih dianggap iffah.

Imam Malik pula berpendapat iffah ialah seorang yang tidak pernah melakukan wati yang diwajibkan had ke atasnya dan yang belum pernah disabitkan had zina ke atasnya sama ada sebelum atau sudah dilemparkan tuduhan kepadanya. Iffah mengikut Imam Syafie pula bermaksud orang yang dilemparkan tuduhan itu tidak pernah melakukan wati yang diwajibkan had zina ke atasnya. Jadi jikalau seorang itu telah melakukan persetubuhan haram dengan perempuan yang bukan milik tetapi wati haram itu tidak boleh mewajibkan had zina ke atas yang melakukan seperti melakukan wati sybahat maka menurut pendapat ini wati syubahat tidak mewajibkan had zina dan dengan ini bererti orang yang melakukan persetubuhan melalui wati syubahat masih dianggap “iffah”.

Manakala Imam Ahmad pula berpendapat bahawa orang yang tidak disabitkan kesalahan zina sama ada dengan keterangan saksi atau pengakuan dan yang tidak dikenakan hukuman had zina maka ianya masih dikatakan “iffah” walaupun dia sudah bertaubat daripada zina.

Jumhur ulamak mensyaratkan iffah, bersih daripada zina itu sama ada sebelum daripada dilemparkan tuduhan atau sesudahnya, tetapi Imam Ahmad tidak mensyaratkan melainkan pada ketika tuduhan itu dilemparkan dan tidak dikira sudah masa itu. Oleh itu kalau seorang yang menuduh seorang yang tidak melakukan zina tiba-tiba sebelum daripada dijatuhkan hukuman maka orang yang dibuat tuduhan itu melakukan zina maka orang yang membuat tuduhan itu terlepas daripada hukuman had qazf menurut kebanyakan ulamak tetapi menurut Iman Ahmad orang itu wajib dikenakan hukuman had qazf kerana pada masa tuduhan itu dilemparkan kepadanya ia masih dalam iffah.

Rukun yang ketiga

Sengaja atau qasad melakukan jenayah : Yang dimaksudkan dengan sengaja ialah umpamanya seorang yang membuat tuduhan tak berasas tentang zina atau menafikan nasabnya itu dalam keadaan dia mengetahui tuduhan yang dilemparkan itu adalah tidak betul dan yang dikatakan dia mengetahui tuduhan itu tidak betul ialah kerana dia tidak dapat membuktikan yang tuduhannya itu betul oleh sebab dakwaan seseorang yang mengatakan bahawa tuduhan zina yang dilemparkan itu benar, tidak boleh diterima terus, kerana sebelum seorang itu membuat tuduhan maka diwajibkan ke atasnya menyediakan bukti yang menyokong tuduhannya.
Selain daripada syarat-syarat di atas ada dua syarat bagi membolehkan hukuman had itu dijalankan kepada qazif.

1. Mestilah adanya tuntutan daripada orang yang dilemparkan tuduhan iaitu dengan cara orang yang dilemparkan tuduhan tak berasas itu mengadu kepada pihak berkenaan. Ini ialah kerana qazf adalah dianggap sebagai hak anak Adam yang bererti orang yang dilemparkan tuduhan sahaja yang berhak menuntut balasan kepada yang membuat tuduhan palsu kepadanya. Jika tidak ada permintaan daripada pihak yang teraniaya maka hukuman had tidak boleh dikenakan kepada yang membuat tuduhan palsu zina.

2. Orang yang membuat tuduhan itu tidak dapat membukti kebenaran dakwaanya.

Bukti-Bukti Yang Mensabitkan Kesalahan Qazf

Kesalahan qazf dapat disabitkan sama ada dengan kesaksian pengakuan dan sumpah.

1. Kesaksian (Syahadah) : Untuk membuktikan kesalahan qazf kepada qazif (orang yang membuat tuduhan palsu zina) ialah dengan disaksikan oleh saksi yang mempunyai syarat seperti dalam saksi-saksi zina iaitu saksi mestilah seorang Islam, baligh, berakal, adil, dapat bertutur, dapat mengingatkan dan tidak ada hubungan keluarga. Begitulah juga saksi-saksi mesti terdiri orang lelaki walaupun setengah ulamak mengatakan saksi itu terdiri dari seorang lelaki dan dua orang perempuan adalah memadai.

Bilangan saksi itu seramai dua orang lelaki adalah mencukupi untuk mensabitkan kesalahan qazf kepada qazif. Akan tetapi untuk menafikan tuduhan qazf maka orang yang didakwa membuat tuduhan palsu zina itu hendaklah mematuhi salah satu daripada berikut :

i. Menafikan dakwaan kesalahan qazf dengan membawa saksi-saksi seberapa banyak dengan tidak dihad kepada bilangan tertentu.

ii. Menegaskan bahawa orang yang dilemparkan tuduhan yang tidak berasas itu mengakui kebenaran tuduhannya, untuk membela dirinya ini memadai dengan membawa dua saksi lelaki atau seorang lelaki dan seorang peremuan.

iii. mengaku membuat kesalahan qazf dan dalam keadaan ini dia mesti membuktikan kebenaran tuduhan zina yang dilempaekan kepada seorang iaitu dengan membawa saksi seramai empat orang yang benar-benar menyaksikan orang yang dilemparkan tuduhan zina itu memang melakukan zina.

2. Pengakuan atau ikrar : Sabit kesalahan qazf dengan adanya pengakuan sendiri daripada orang yang membuat tuduhan tak berasas kepada seorang berbuat zina, dengan sekali pengakuan dalam majlis kehakiman sudah memadai. Jika pengakuan membuat tuduhan itu tidak di majlis qada’ maka menurut Abu Hanifah harus disaksikan pengakuan itu.

3. Dengan sumpah : Mengikut Imam Syafie kesalahan wazf boleh disabitkan melalui sumpah, jika pihak yang dilemparkan tuduhan itu tidak mempunyai bukti lain maka dia meminta tolong orang yang melemparkan tuduhan itu bersumpah bahawa dia tidak membuat tuduhan kalau dia tidak mahu bersumpah begitu maka sabitlah kesalahan qazf kepadanya. Begitu juga Imam Syafie berpendapat bahawa adainya orang yang melemparkan tuduhan itu tidak mempunyai keterangan yang mengesahkan tuduhannya maka dia boleh meminta kepada yang dilemparkan tuduhan bersumpah bahawa dia bersih daripada zina. Jika dia tidak mahu bersumpah maka tuduhan zina yang dibuatnya dianggap betul jadi yang membuat tuduhan itu terlepas daripada hukuman had.
Manakala Imam Malik dan Ahmad berpendapat kesalahan qazf tidak boleh disabitkan dengan bersumpah sama ada daripada orang yang membuat tuduhan atau orang yang dilemparkan tuduhan.

Hukuman Kepada Pesalah-Pesalah Qazf

Ada dua hukuman bagi kesalahan qazf :

1. Dera sebanyak lapan puluh kali jika pesalah-pesalahnya seorang yang merdeka dan empat puluh kali dera jika ia seorang hamba mengikut pendapat kebanyakan ulamak.

2. Tidak diterima kesaksiannya dan dianggap sebagai seorang yang fasiq. Bersumberkan kepada nas al-Quran

Maksudnya : Dan mereka membuat tuduhan (zina) kepada perempuan-perempuan yang suci daripada zina kemudian mereka tidak membawa empat orang saksi-saksi maka deralah mereka sebanyak 80 kali dera dan jangan kamu terima kesaksian mereka selama-lamanya dan mereka ialah orang-orang yang fasiq.

Tidak diterima kesaksian : Semua ulamak bersepakat mengatakan bahawa orang yang telah sabit kesalahan qazf tidak boleh diterima kesaksiannya selagi tidak bertaubat kerana dia telah melakukan maksiat dengan tidak bertaubat daripadanya, dengan itu maka hilanglah sifat keadilan sedangkan sifat adil adalah syarat bagi saksi-saksi.
Apa yang dipertikaikan oleh ulamak ialah sama ada sesudah pesalah qazf itu bertaubat, boleh diterima semula kesaksiannya atau tidak.

Menurut Abu Hanifah, al-Awza’i dan al-Thauri kesaksiannya tidak boleh diterima walaupun dia sudah bertaubat. Manakala Imam Syafie, Malik dan Ahmad berpendapat bahawa kesaksian orang yang dihukum had qazf sesudah ia bertaubat boleh diterima.

Alasan mereka yang menolak kesaksian orang yang bersalah qazf ialah :

i. Allah Taala menyebutkan perkataan (maksudnya) “Tidak menerima kesaksian” adalah sebagai hukuman kepada orang-orang yang bersalah qazf. Kalaulah kesaksian itu diterima selepas bertaubat maka itu tidak dinamakan sebagai hukuman kerana orang yang membuat tuduhan palsu zina itu adalah dihukum sebagai orang yang fasiq sedangkan orang yang fasiq dengan apa jua sebab adalah tidak diterima kesaksian mereka maka sebab itulah memang munasabah mereka tidak diterima menjadi saksi walaupun mereka sudah bertaubat.

ii. Firman Allah :

Maksudnya : Dan janganlah kamu terima kesaksian mereka selama-lamanya. Disebutkan perkataan sebagai menguatkan lagi keadaan tidak diterima kesaksian mereka walaupun mereka telah bertaubat.

iii. Pengecualian yang tersebut dalam ayat,

Maksudnya : Melainkan mereka yang bertaubat, adalah daripada kalimah bukan daripada perkataan kerana ianya berhubung terus dengan

Imam Malik, Syafie dan Ahmad pula berpendapat orang yang telah dikenakan hukuman had qazf itu diterima kesaksiannya setalah dia bertaubat dengan taubat nasuha berdasarkan kepada alasan-alasan di bawah ini :

i. Bahawa taubat itu menghapuskan (dosa-dosa) yang (dilakukan) sebelumnya. Apabila seorang itu telah bertaubat dengan sungguh-sungguh maka Allah mengampunkan dosanya dan jika telah diampun maka kesan-kesan dari kesalahan-kesalahan yang dilakukan hilang. Jadi orang yang telah diampunkan berhak untuk diterima kesaksiannya.

ii. Kalimah selama-lamanya dihubungkan dengan keadaan fasiq. Maknanya, tidak diterima kesaksian itu kerana berkekalan dalam keadaan fasiq, jadi jikalau sudah tidak fasiq maka diterima semula kesaksiannya.

iii. Pengecualian yang tersebut dalam ayat adalah daripada keseluruhannya ayat itu bukan daripada perkataan sahaja. Punca perselisihan mereka dalam mentafsirkan ayat mereka yang mengatakan kesaksian orang yang bersalah qazf tidak diterima menjadikan pengecualian daripada hukum fisq bukan dikecualikan daripada tidak diterima kesaksian. Manakala mereka yang mengatakan kesaksian orang-orang yang bersalah qazf boleh diterima pula merujukkan kalimah kecuali, kepada “tidak diterima kesaksian”. Ertinya tidak diterima kesaksian mereka kecuali mereka yang telah bertaubat.

PENGENALAN

Sebelum kedatangan penjajah di Tanah Melayu, undang-undang Islam telah pun diterima dalam istiadat atau adat masyarakat tempatan. Kedua-dua bentuk adat yang utama ialah Adat Temunggung dan Adat Perpatih. Oleh kerana itu, boleh disimpulkan bahawa undang-undang yang dilaksanakan ketika itu ialah undang-undang Islam yang telah diubahsuai oleh adat Melayu. Walaubagaimanapun, pentafsiran tersebut mungkin boleh dipertikaikan kerana pentafsiran tersebut merupakan daripada pemikiran para sarjana Barat seperti Hooker dan lain-lain. Persoalannya kini, adakah undang-undang ketika itu merupakan hasil undang-undang Islam yang diubahsuai oleh adat Melayu atau ianya merupakan undang-undang yang dipengaruhi oleh adat Melayu tetapi telah diubahsuai dan dipengaruhi oleh undang-undang Islam? Perlu diingat bahawa undang-undang Islam ialah undang-undang yang khusus dicipta Allah tanpa boleh dipengaruhi oleh mana-mana unsur yang bertentangan dengannya samaada daripada adat Melayu dan sebagainya.

Penulisan ini akan meninjau dengan lebih khusus tentang pemakaian undang-undang Islam sebelum penjajahan dan perubahan yang berlaku selepas era kemerdekaan. Tidak dapat dinafikan bahawa telah wujud pemakaian undang-undang Islam dalam Undang-undang Melaka, Terengganu, Johor dan Perak sebelum penjajahan British yang membuktikan cara hidup Islam telahpun diamalkan oleh masyarakat ketika itu.

PERUNDANGAN ISLAM DI MALAYSIA : ERA KESULTANAN MELAYU

 

Adapun Islam mula bertapak di rantau nusantara kira-kira pada abad 13 dan di Melaka lewat satu kurun kemudian. Di zaman pemerintahan Melaka, suatu undang-undang yang dikenali sebagai undang-undang Melaka atau Hukum Kanun Melaka,telah diperkenalkan dan diterima pakai sebagai undang-undang Islam. Walaupun ia banyak merujuk kepada undang-undang adat dan bukannya semuanya Islam,namun ia sudah cukup untuk membuktikan undang-undang Islam berada di tahap tertinggi ketika itu.

Sebenarnya Kanun Melaka atau Undang-undang Melaka merupakan hasil rujukan daripada teks Abu Shuja’ at-Tariq dan Fath al-Qarib oleh Ibn Qasin al-Ghazzi. Malah undang-undang ini juga dikatakan mengandungi perundangan Islam dan ianya terdiri daripada Undang-undang Melaka Asal, Undang-undang Laut, Undang-undang Keluarga dan Undang-undang Jual Beli. Di Perak, terdapat Undang-undang 99 Perak. Bagi negeri Terengganu, undang-undang Islam telah ditadbir dengan berkesan di bawah pemerintahan Sultan Zainal Abidin II. Bagi negeri Johor, Majallah Al-Ahkam dari Turki telah diterjemahkan ke Bahasa Melayu dan dipakai di Johor. Malah pada akhir abad ke 19,Perlembagaan Johor melalui Artikel 2 menyatakan dengan jelas bahawa raja yang terpilih hendaklah bangsa Melayu berdarah raja,laki-laki dan beragama Islam.Malah agama Islam diiktiraf sebagai agama rasmi bagi Johor.

Boleh dinukilkan di sini bahawa sebelum penjajahan Inggeris, kuasa Sultan atau Raja adalah meliputi semua perkara termasuklah adat istiadat Melayu dan persoalan agama Islam. Didapati bahawa sebahagian kuasa pentadbiran ketika itu ditentukan melalui autoriti Sultan sebagai ketua negeri dan ketua agama Islam di negeri masing-masing begitu juga dengan kuasa eksekutif juga ditangan mereka.

Melihat kepada bukti-bukti sejarah,memang menjadi kenyataan bahawa undang-undang Islam merupakan undang-undang utama di Tanah Melayu. Ini dapat dibuktikan dalam satu kes iaitu Sheikh Abdul Latif & Others lwn Shaikh Elias Bux, mahkamah memutuskan undang-undang yang terpakai kepada orang Islam pada masa itu adalah undang-undang Islam yang diubahsuai oleh adat tempatan. Dalam satu kes terpenting, Ramah lawn Laton, mahkamah semasa penjajahan Inggeris menerima hakikat bahawa undang-undang Islam adalah undang-undang tempatan Tanah Melayu, malah undang-undang Islam mestilah diberi pengiktirafan oleh mahkamah. Walaubagaimanapun, pada pandangan penulis, skop undang-undang Islam yang dimaksudkan hasil dari penghakiman tersebut bukannya meliputi keseluruhan undang-undang Islam tetapi hanya meliputi persoalan tertentu sahaja melibatkan undang-undang diri dan prosedural sahaja.

Sejarah juga telah membuktikan Perjanjian Pangkor 1874 menjadi titik bermulanya penasihat British di Tanah Melayu secara rasmi. Pengaruh undang-undang Inggeris mula menular selepas pihak Inggeris memperkenalkan sistem penasihat British atau Residen melalui perjanjian dengan Sultan atau Raja di negeri Tanah Melayu. Penasihat Inggeris telah campur tangan dalam semua urusan pentadbiran kecuali dalam urusan agama Islam dan adat Melayu.Ini menyebabkan skop undang-undang Islam disempitkan sehingga agama Islam hanya diterima pakai dan tertumpu dalam hal-hal berkaitan kekeluargaan yang melibatkan persoalan prosedur dan pentadbiran sahaja.

 

KEMASUKAN PERUNDANGAN INGGERIS

 

Pada pandangan penulis, kemasukan undang-undang Inggeris ke Tanah Melayu berdasarkan kepada 3 cara utama. Pertama melalui statut Inggeris yang diperkenalkan di Tanah Melayu. Diantara undang-undang yang diterima pakai ialah Kanun Jenayah(Penal Code), Enakmen Keterangan(Evidence Enactment), Enakmen Kontrak(Contract Enactment), Kanun Acara Sivil(Civil Prosedure Code), Kanun Acara Jenayah(Criminal Prosedur Code) dan Enakmen Tanah (Land Enactment). Melalui penggunaan perundangan ini, undang-undang Islam yang berkaitan dengan bidang-bidang ini telah diketepikan pemakaiannya. Kes yang berkaitan dengan masalah ini ialah seperti dalam kes PP lwn White. White asalnya adalah Kristian dan dia telah berkahwin dengan seorang perempuan Kristian.Kemudian semasa isterinya masih hidup,dia telah berkahwin dengan seorang Islam dan dia turut menganut Islam.Dia telah dituduh melakukan kesalahan bigami di bawah Kanun Keseksaan kerana dikatakan White masih terikat dengan syarat monogami perkahwinan yang pertama. Jika ditinjau berdasarkan kes ini, jelas menunjukkan undang-undang Islam telah diketepikan. Undang-undang Islam tidak melarang poligami tetapi mahkamah mengikut peruntukan berdasarkan Kanun Keseksaan walaupun White telah memeluk Islam ketika itu.

 

KONSEP DULUAN MENGIKAT

 

Cara kedua ialah melalui keputusan hakim atau secara lebih tepat melalui konsep duluan mengikat. Umum mengetahui bahawa dalam amalan Common Law, keputusan mahkamah yang lebih tinggi mengikat mahkamah bawahan dan keputusan sebelum mengikat keputusan mahkamah selepasnya.Namun apa yang hendak dibincangkan,hakim yang mendengar kes di Mahkamah Sivil berkelulusan England dan lazimnya akan merujuk kepada perundangan Inggeris sekiranya wujudnya masalah yang tidak boleh diselesaikan mengikut undang-undang bertulis.Pada satu ketika,usaha telah dibuat untuk meringankan bebanan hakim-hakim Mahkamah Sivil itu dengan diadakan undang-undang,Enakmen Penentuan Undnag-undang Islam 1930,yang membolehkan hakim-hakim Mahkamah Sivil merujuk soalan tentang undnag-undang Islam ke Majlis Kerajaan Negeri untuk pendapatnya dan kemudian memutuskan kes itu menurut pendapat itu. Akan tetapi Enakmen itu telah dimansuhkan apabila undang-undang pentadbiran undnag-undang Islam diadakan di negeri-negeri Melayu.

 

PENGENALAN ENAKMEN UNDANG-UNDANG SIVIL 1937, 1951 DAN ORDINAN UNDANG-UNDANG SIVIL 1956

 

Disamping itu, penggunaan undang-undang Inggeris menjadi rujukan utama setelah adanya Enakmen Undang-undang Sivil 1937, 1951 dan Ordinan Undang-undang Sivil 1956. Mengikut undang-undang Sivil, mahkamah di Tanah Melayu seharusnya menerima pakai peraturan ekuiti sebagaimana yang terpakai di England pada 7 April 1956 dan juga Common Law di England. Ordinan Undang-undang Sivil 1956 juga dipanjangkan pemakaiannya ke Sabah dan Sarawak pada tahun 1971. Dalam hal ini, seseorang hakim akan merujuk kepada Common Law di England dan peraturan ekuiti bersama statut umum yang berkuatkuasa di England pada 1 Disember 1951 untuk negeri Sabah dan pada 12 Disember 1949 di Sarawak.Penguatkuasaan itu menyebabkan segala kes sivil adalah tertakluk kepada prinsip undang-undang Inggeris.

Enakmen tersebut secara jelas telah menyekat dan menyempitkan pemakaian hukum syarak serta bidang kuasa Mahkamah Syariah (Mahkamah Kadi ketika itu).Sebagai contoh dalam kes Myriam lwn Ariff. Dalam kes tersebut, seorang ibu telah menuntut hak jagaan anak lelaki yang berumur 3 tahun dan anak perempuan 8 tahun.Apabila perceraian berlaku, Mahkamah Syariah telah putuskan untuk memberi hak penjagaan kepada bapanya.Kemudian,ibu telah berkahwin dengan lelaki lain dan dia memohon hak penjagaan anak di Mahkamah Tinggi.Mahkamah Tinggi berpendapat bahawa Mahkamah mempunyai bidangkuasa mendenagar kes tersebut.Mahkamah Tinggi memutuskan bahawa di bawah undang-undang Sivil dan undnag-undang Islam, pertimbangan utama hendaklah diberi kepada kebajikan kanak-kanak itu dan dalam kes itu, Mahkamah Tinggi telah memberi hak penjagaan anak lelaki kepada ibunya dan anak perempuan kepada bapanya. Ini bertentangan dengan peruntukan dalam Enakmen Pentadbiran Agma Islam(ketika itu) yang menghalang hak penjagaan anak kepada ibunya sekiranya ibu tersebut telah berkahwin dengan lelaki lain.sayangnya di dalam kes ini,hakim telah mengatakan beliau tidak semestinya mengikut dengan tepat apa yang diperuntukkan di dalam agama Islam.

Hal yang sama juga berlaku dalam kes Ainan lwn Syed Abu Bakar apabila soal kesahtarafan seorang anak yang dilahirkan empat bulan selepas perkahwinan ibunya dengan seorang lelaki ditimbulkan di Mahkamah Tinggi di Perak, rujukan telah dibuat oleh mahkamah itu kepada Seksyen 112 Enakmen Keterangan yang dikatakan dikenakan juga kepada orang-orang Islam.Oleh itu, undang-undang Islam tidak boleh dipakai. Walaubagaimanapun,terdapat juga kes yang mempunyai “double provision” atau dualisme iaitu yang mempunyai peruntukkan yang sama atau bertindan samaada di Mahkamah Sivil dan juga Mahkamah Syariah. Harta pencarian sebagai contoh ialah perkara yang dulunya boleh diputuskan oleh Mahkamah Sivil dan di Mahkamah Syariah. Di Mahkamah Sivil, perkara harta sepencarian dianggap sebagai soal adat Melayu dan bukannya soal undang-undang Islam seperti yang disebutkan di dalam kes Roberts lwn Umi Kalthom, Mohamad lwn Commissioner of Lands dan Boto lwn Jaafar. Sebaliknya apabila Mahkamah Syariah memutuskan kes tuntutan harta sepencarian,ia merujuk kepada persoalan undang-undang Islam.

Walaubagaimanapun, pada masa sekarang, nampaknya tuntutan harta sepencarian hanya boleh dibawa di Mahkamah Syariah oleh kerana pindaan kepada Perkara 121(1A) Perlembagaan Persekutuan yang memperuntukkan bahawa Mahkamah Tinggi Sivil dan Mahkamah dibawahnya tidak mempunyai bidangkuasa dalam mana-mana perkara yang termaktub dalam bidang kuasa Mahkamah Syariah. Ini kerana Jadual 9 Senarai II Senarai Negeri telah memberi bidang kuasa khusus kepada Negeri melalui Mahkamah Syariah bagi mendengar segala kes berkaitan harta sepencarian. Malah peruntukkan ini juga termaktub dalam Enakmen Keluarga Islam di setiap negeri yang memperuntukkan seksyen khusus tentang pembahagian harta sepencarian.

 

SISTEM MAJLIS NEGERI – PENGENALAN UNDANG_UNDANG DIRI

 

Selain itu, cara ketiga kemasukan perundangan Inggeris di Tanah Melayu ialah dengan penubuhan sistem Majlis Negeri oleh pihak Inggeris yang berperanan untuk membuat statut-statut bertulis dan bertindak sebagai satu badan eksekutif. Malah pemakaian Common Law dan Ekuiti melalui enakmen Undang-undang Sivil seperti yang telah dibincangkan sebelum ini telah mengukuhkan undang-undang Sivil dan menyempitkan lagi tafsiran undang-undang Islam yang sebenar. Pada pandangan penulis, penyempitan itu dikukuhkan lagi dengan pengenalan undang-undang khusus yang mentadbir hal ehwal orang Islam dalam perkara-perkara yang terhad.

Kesemua undang-undang ini diluluskan melalui Majlis Negeri yang mereka asaskan dan mereka menjadi penasihatnya. Sebagai contoh, pihak Inggeris lebih menumpukan kepada undang-undang diri yang diperkenalkan dan terbahagi kepada tiga undang-undang yang paling utama iaitu undang-undang keluarga,harta dan kesalahan terhadap agama. Pertama, kandungan undang-undang keluarga meliputi perkara yang berkaitan dengan pertunangan dan mungkir janji pertunangan, mahar, soal wali, perceraian misalnya talak biasa, khulu’ dan fasakh. Sementara undang-undang berkaitan dengan harta pula hanya tertumpu kepada soal harta pusaka, wasiat dan harta wakaf orang-orang Islam yang banyak berkaitan dengan undang-undang bertulis lain dan bukanya perkara yang berkaitan dengan pentadbiran hal ehwal Islam. Kemudian bagi perkara yang berkaitan dengan kesalahan terhadap agama seperti kesalahan tidak mendaftarkan perkahwinan dan perceraian,mengakadnikah tanpa kebenaran atau tidak mengikut undang-undang,kesalahan yang berkaitan dengan moral seperti berzina, berkhalwat, meminum arak serta hal-hal yang berkaitan dengan akidah misalnya tidak bersolat Jumaat, tidak membayar zakat, tidak berpuasa pada bulan Ramadhan dan sebagainya.

PENGASINGAN URUSAN AGAMA DAN ADAT ISTIADAT MELAYU

 

Seperti mana diketahui, pihak Inggeris telah mengasingkan bidang kuasa dalam urusan agama dan adat istiadat Melayu kepada Sultan atau Raja sesebuah negeri.Walaubagaimanapun, sebagai pihak eksekutif, mereka beranggapan perlu diwujudkan satu pentadbiran yang tersusun melalui pengenalan sistem perundangan menerusi Majlis Negeri yang bertindak sebagai badan pemutus dan pengesah sesuatu statut bertulis. Penubuhan Majlis Negeri ini telah dibincanagkan oleh penulis sebelum ini. Namun apa yang ingin ditumpukan penulis ialah walaupun bidang kuasa agama dan adat istiadat Melayu telah diasingkan, tetapi Inggeris masih melaksanakan perundangan yang meliputi soal agama Islam seperti pengenalan enakmen Pendaftaran Perkahwinan dan Perceraian Orang Islam.

Begitu juga pentadbiran Mahkamah Kadhi melalui Enakmen Mahkamah Syariah. Mereka beranggapan bahawa mereka tidak mencampuri urusan agama tetapi sebagai pihak yang mempunyai kuasa eksekutif yang mutlak,maka adalah menjadi tanggungjawab mereka untuk menjaga kepentingan awam tanpa mengira agama. Sebab itu, pihak Inggeris berjaya memperkenalkan undang-undang pentadbiran bagi tujuan penyelarasan semua undang-undang yang diperkenalkan. Bidang kuasa agama Islam yang diberi kepada Sultan oleh Inggeris pada pandangan penulis hanyalah meliputi soal hukum syarak sahaja dan tidak meliputi soal pentadbiran agama Islam secara keseluruhannya.Perlu diingat bahawa pihak Inggeris hanya berbidang kuasa dalam aspek pentadbiran dan prosedural undang-undnag Islam sahaja tanpa campur tangan dalam persoalan asas hukum syarak yang sebenar.

 

KESAN DAN IMPLIKASI HINGGA KINI

 

Kesimpulan kesan daripada pengaruh Inggeris dalam pentadbiran hal ehwal Islam ini dan juga daripada kes-kes yang diputuskan yang melibatkan soal adat Melayu dan hukum syarak telah mempengaruhi peruntukan Perlembagaan Persekutuan yang digubal kemudiannya dan juga memberi kesan kepada perkembangan pentadbiran hal ehwal Islam di negara ini. Pada pandangan penulis juga, kebanyakan penghakiman dibuat hanya mengambil kira aspek prosedur dan keterangan yang jika dipenuhi maka barulah ia mengambil kira hukum syarak atau perundangan Islam. Boleh juga diambil kira bahawa kebanyakan kes di Mahkamah Sivil yang ditafsirkan melibatkan undang-undang Islam ialah merupakan persoalan undang-undang diri yang melibatkan orang-orang Islam dan bukannya melibatkan undang-undang jenayah awam. Apa yang boleh dikatakan ialah kesalahan-kesalahan tersebut hanya ditafsirkan sebagai kesalahan agama atau kesalahan melanggar peruntukan undang-undang pentadbiran agama.

Mungkin kerana itu, meskipun dalam sejarah penghakiman Inggeris di Tanah Melayu ada dicatatkan bahawa undang-undang Inggeris bukan merupakan undang-undang asing tetapi sebagai undang-undang negeri,sebenarnya ia hanyalah merujuk kepada undang-undang diri sahaja. Dan mungkin juga kerana semua pengalaman ini sejak zaman penjajahan British,pembentukkan Perlembagaan Persekutuan di bawah Suruhanjaya Reid telah memikirkan bentuk dan kandungan Perlembagaan Persekutuan yang akhirnya membentuk Jadual 9 Senarai II Senarai Negeri yang memberi kuasa mutlak kepada negeri untuk menyusun pentadbiran agama Islam dan bukannya kepada persekutuan. Malah hingga kini, kebanyakan peruntukan tentang agama Islam juga hanya mengkhususukan kepada undang-undang diri sahaja.